Pembe Vergi Nedir?

Daha önce hiç fark ettiniz mi? Online ya da geleneksel yöntemlerle mağazaları ve marketleri gezerek alışveriş yapıyorsanız mutlaka fark etmişsinizdir. Kadın ve erkek ürünleri arasında birtakım farklılıklar bulunur. Örneğin; ürünlerin ambalajları, kokuları veya renkleri… Siz hiç çiçeksi kokularla hazırlanan pembe bir paket içinde “erkeksi” bir ürün gördünüz mü? Alışveriş söz konusu olduğunda ambalajların ya da ürünlerin pembe olmasından daha da önemli bir pembe kavramına sahibiz: ”Pembe vergi” . Evet yanlış duymadınız “pembe vergi”… Bugün, belki de birçoğumuzun gözünden kaçan bu “pembe” durumunu ele alacağız. Öncelikle en temele iniyoruz ve pembe vergi hakkında bilmeniz gereken en temel 3 şeyi sizinle paylaşıyoruz.

Pembe vergi, erkekler ve kadınlar tarafından satın alınan aynı ürün ve hizmetlere kadınların daha yüksek ücretler ödemesini ifade ediyor.

Pembe vergi ne yazık ki bir cinsiyet ayrımcılığının bir biçimi olarak eleştirileri topluyor.

Pembe vergiyi yasaklayan herhangi bir federal yasa bulunmuyor.

Pembe Vergi Nedir?

Pembe vergi cinsiyete dayalı fiyatlandırmadır ve geleneksel olarak aynı veya benzer ürünlerde kadınlara yönelik olan ürünler için, erkeklere yönelik olan ürünlerden daha yüksek ücret alınmasıdır. Başka bir deyişle bu bir vergi değil, cinsiyete dayalı yapılan bir fiyatlamadır. Pembe vergi, genellikle hijyen alanında görülür. Örnek vermemiz gerekirse; Amerika Birleşik Devletleri’nde cinsel eğitim sırasında ücretsiz olarak prezervatif dağıtılır. Ancak, tampon ve ped gibi kişisel hijyen ürünleri ya halka açık alanlarda bulunmaz ya da kadınların bu ürünler için ödeme yapması gerekir. Pembe vergi, yalnızca ped ve tampon gibi ürünlerle sınırlı kalmaz; şampuan, saç kremi, jilet, losyon, deodorant, duş jeli ve traş kremi gibi kişisel bakım ürünlerini de kapsar. Pembe vergiyi özetlemek gerekirse, kadın olduğumuz için vergilendiriliyoruz. Biz kadınların dönem ürünlerini almamak gibi bir seçeneği söz konusu değildir. Peki bu vergilendirme bizim bütçemize nasıl yansıyor? Hayatımız boyunca ne kadar etkileniyoruz bu vergiden?

Pembe Verginin Ekonomik Etkisi nedir?

Kadınlara yönelik pazarlanan ürünler, her iki cinsiyetin de ürünü satın alma seçiminin aynı olmasına rağmen, genellikle erkeklere yönelik pazarlananlardan daha pahalı olurlar. Bununla birlikte kadınların kazandıkları ücretler göz önüne alındığında erkeklere göre daha dezavantajlı oldukları bariz bir gerçektir. Günümüzde, Amerika Birleşik Devletleri’nde bir erkeğin kazandığı her 1 dolar için istatiksel olarak bir kadın ortalama olarak 89 sent kazanıyor. Bu demek oluyor ki erkekler hem alım gücü daha fazla oluyor hem de kadınlara kıyasla hijyen ürünlerine daha az maliyetle erişebiliyorlar. Özetle pembe vergi, kadın ve erkek arasındaki ekonomik eşitsizliği daha da büyütüyor. Hijyen ürünlerine ödenen verginin boyutuna gelecek olursak şu an 30 yaşında olan bir kadın şimdiden en az 40 bin dolar pembe vergi ödemiş oluyor. Bu kadın, 60 yaşına geldiğinde erkekler tarafından ödenmeyen 80 bin doların üzerinde vergi ücreti ödemiş olacak. Bu konuyu gündeme getirdiğinizde bazıları size ürünlerin farklı olduğunu ve kesinlikle fiyatlarının farklı olması gerektiğini savunacaktır. Aynı insanlar size “Neden diğerini almıyorsunuz?” gibi “erkeksi” ürünleri almanız gerektiğini söyleyebilirler. Eğer birisi size bu argümanı sunuyorsa bilmelisiniz ki bu argüman haksızdır. Burada temel sorun ücretlerin farklılıkları değil ücretlerin cinsiyete göre farklılaşmasıdır. Cinsiyete göre farklılaşan bu fiyatlandırmanın adaletsiz olduğunu fark eden ve bunu önlemeye çalışan ülkeler de var. Bu konuda ilk adımı 2018 de İskoçya atmıştır.

Bir Başarı Öyküsü: İskoçya Parlamentosu Ücretsiz Hijyenik Ped Uygulaması

Pembe vergiyle mücadelenin en güzel gerçekleştiren, en başarılı ve hepsinden daha önemlisi tüm dünyaya örnek olan bir ülkeden bahsedeceğiz size: İskoçya. İskoçya 2018 yılında ilkokul, lise ve üniversitelerde hijyen ürünlerini ücretsiz sunarak tüm dünyada bir ilke imza atmıştı. Sadece bununla kalmayarak İskoçya yeni bir ilke daha imza attı. Artık İskoçya’da hijyenik pedler ücretsiz olarak sunuluyor. Evet doğru duydunuz! İskoçya bu uygulamayı yapan ilk ülke olarak sosyal tesisler, gençlik merkezleri, eczane gibi kamuya açık alanlarda hijyenik ped ve tampon gibi ürünlerin bulundurulması ve ihtiyaç sahiplerinin bunlardan ücretsiz yararlanmasını sağlıyor.

“Bunlar lüks ürünler değil. Aslında bunlar temel ihtiyaçlar ve İskoçya’da hiç kimse regl dönemi ürünlerinden yoksun bırakılmamalı” Monica Lennon

İskoçya’da bu tartışmalar İskoç parlamenter Monica Lennon’un 2017 yılında önerdiği “Regl Dönemi Ürünlerinin Ücretsiz Sağlanması Yasası” önerisinin sunulmasıyla başladı. Uygulamanın yıllık maliyetinin 31,2 milyon dolar olacağı tahmin ediliyordu. Bu nedenle daha önce vekillerin çoğu bu öneriye karşıyken kadınların yürüttüğü kampanyalar nedeniyle vekiller tutumlarını değiştirdi. Tüm bunların bir sonucu olarak da bu öneri İskoçya Parlamentosu’nda yapılan oylamada 112 lehte, 1 çekimser oy kullanılıp; hiç karşı oy kullanılmadan kabul edildi. Peki tek örnek İskoçya mı? Elbette hayır! Ücretsiz ürün sağlamakta ilk adımı İskoçya atmış olsa bile günümüzde Avustralya kadınlara özel ürünler üzerindeki vergiyi Ocak 2019 itibariyle kaldırdı. Hindistan yakın zamanda tampon vergisini kaldırırken, Kenya tampon vergisini kaldırmakla beraber okul çağındaki çocuklara ücretsiz dönem ürünleri sağlıyor. Kolombiya ise cinsiyet eşitliğini daha da ileriye götürmek için 2018’de kadın hijyen ürünleri üzerindeki vergisi kaldırarak hâlâ birçok ülkeye örnek olacak adımlar attılar. Ücret uçurumları hali hazırda bu kadar büyük bir sorun yaratırken kadınların bu ürünlere daha kolay ve ücretsiz erişmesini sağlayan İskoçya Parlamentosunun aldığı bu kararı destekliyoruz ve tüm dünyaya örnek olmasını umuyoruz. Regl ve regl ürünlerinin bir tabu olmasını değil temel ihtiyacımız olduğunun kabul edilmesini istiyoruz. Genel hijyen ürünlerine gelince şu an bu konu için söyleyebileceğimiz tek şey hijyenin kadın veya erkek olarak ayrılmadan tarafsız olması gerektiğidir.

İlk kez İskoçya’nın attığı bu adımlar dileriz tüm dünyada hızla yaygınlaşır ve böylece dünyayı cinsiyet eşitliğine ulaştırmaya biraz daha yaklaşırız.